Chcąc skorzystać z usług tłumacza warto wiedzieć, jaki rodzaj tłumaczenia może być potrzebny w danej sytuacji. W ogłoszeniach i ofertach dotyczących usług tłumaczy pojawiają się różne pokrewne określenia, takie jak: „tłumaczenie przysięgłe”, „tłumaczenie poświadczone”, „tłumaczenie uwierzytelnione”. Warto wyjaśnić, czym różnią się te pojęcia, gdyż od tego jaki rodzaj tłumaczenia jest nam potrzebny zależy jego cena.

Część określeń dotyczących rodzajów tłumaczeń stosuje się potocznie, jak określenie „tłumaczenie zwykłe”.

Często osoba chcąca zlecić dane tłumaczenie może sądzić, że poszczególne rodzaje tłumaczeń będą się różnić między sobą. Zasadniczo niezależnie od tego, czy mamy do czynienia z tłumaczeniem zwykłym czy poświadczonym, każde z nich powinno charakteryzować się rzetelnością, wysoką jakością pod względem merytorycznym, językowym, jak i gramatycznym.

Różnice natomiast wynikają z wymagań formalnych każdego z nich. 

Niektóre z przytoczonych rodzajów tłumaczeń oznaczają ten sam rodzaj i są to określenia stosowane zamiennie.

Tłumaczenie przysięgłe to to samo, co tłumaczenie uwierzytelnione lub poświadczone. To pierwsze jest używane błędnie w języku potocznym i pochodzi od określenia osoby, która wykonuje takie tłumaczenia, czyli od tłumacza przysięgłego. Tłumacz przysięgły po zdaniu egzaminu państwowego, jest zaprzysiężony przez Ministra Sprawiedliwości, posiada prawo do wykonywania tłumaczeń uwierzytelnionych, które potwierdza pieczęcią, podobnie jak w przypadku notariusza.

Tłumaczenie uwierzytelnione (przysięgłe) ma szczególną formę: jest drukowane, na każdej stronie podbite jest pieczęcią i podpisane przez tłumacza przysięgłego oraz na końcu opatrzone klauzulą poświadczającą, stąd też jeszcze inna nazwa – tłumaczenie poświadczone. Jest to dokument, który uzyskuje status dokumentu urzędowego. Tłumacz przysięgły wykonujący tego rodzaju tłumaczenie, bierze pełną odpowiedzialność za sporządzony dokument, co reguluje ustawa o zawodzie tłumacza przysięgłego.

Natomiast tłumaczenie określane potocznie jako „tłumaczenie zwykłe” ma formę tekstu drukowanego lub współcześnie formę elektroniczną, edytowalnego pliku tekstowego. Takie tłumaczenie nie zawiera podpisu ani pieczęci osoby, która je wykonała i nie jest oficjalnym dokumentem. „Tłumaczenie zwykłe” może wykonać każdy, kto ukończył filologię i posiada odpowiednie kompetencje językowe i tłumaczeniowe i zasadniczo nie powinno się ono różnić pod względem merytorycznym od tłumaczenia uwierzytelnionego. Zatem jakość powinna być identyczna.

Tłumaczenia uwierzytelnione (poświadczone) są wymagane, jeśli potrzebujemy tłumaczenia jakiegoś pisma urzędowego, aby zachowało ono moc prawną. Wszystkie dokumenty, które musimy przedłożyć w jednej z instytucji, jak: urząd, uniwersytet, bank, sąd, notariusz, prawnik, komornik, towarzystwo ubezpieczeniowe powinny być przetłumaczone przez tłumacza przysięgłego.

 

Tłumacz przysięgły tłumaczy wszelkie rodzaje dokumentów, takie jak: oficjalne i specjalistyczne. Wykonuje także tłumaczenia ustne. Wśród dokumentów, które wymagają tłumaczeń poświadczonych są, jak już wspomniano powyżej: dokumenty urzędowe i sądowe, takie jak:

– dyplomy, świadectwa, 

– umowy, faktury, leasingi

– akty notarialne, poświadczenia podpisu

– akta sądowe czy prokuratorskie, inne dokumenty procesowe i wyroki sądowe

– testamenty, akty urodzenia, małżeństwa czy zgonu,

– dokumenty medyczne, 

– dokumenty finansowe i bankowe, 

– dokumenty związane z ubezpieczeniami,

– odpisy dokumentów obcojęzycznych. 

Z uwagi na szeroki wachlarz dokumentów wymagających tłumaczeń przysięgłych, tłumacze przysięgli mają określone specjalizacje, np. w obszarze medycyny czy prawa.

Usługi tłumaczeń poświadczonych nie są zatem wynikiem naszych preferencji, ale są obligatoryjne w stosunku do różnych rodzajów dokumentów, których wiarygodność i dokładność tłumaczenia musi być zagwarantowana, aby mogły być wykorzystywane do takich celów, jak obrót prawny czy gospodarczy. 

 

Tłumaczenia poświadczone są bezwzględnie wymagane w wielu konkretnych sytuacjach, np. w przypadku rejestracji samochodu sprowadzonego z zagranicy, aby nie było wątpliwości co do jego legalnego pochodzenia – właściciel pojazdu musi zatem skorzystać w takim przypadku z usług tłumacza przysięgłego w zakresie tłumaczenia np. dowodu rejestracyjnego. 

Tłumacz przysięgły może, ale nie musi zajmować się wyłącznie tłumaczeniem tego rodzaju dokumentów, ale może także dokonywać tłumaczeń tzw. „zwykłych”, o których wspomniano na wstępie. Nie wszystkie bowiem dokumenty wymagają uwiarygodnienia jako poświadczone. Jest szereg dokumentów specjalistycznych, biznesowych, instrukcji, które co prawda nie wymagają uwierzytelnienia, ale wykonane przez tłumacza przysięgłego mogą budzić większe zaufanie niż przez osobę tłumacza, który uprawnień tłumacza przysięgłego nie posiada. Wynika to z faktu, iż osoba tłumacza przysięgłego jest łatwiejsza do zweryfikowania co do kompetencji i wiarygodności, gdyż znajduje się na liście tłumaczy przysięgłych, można o nim znaleźć informacje, co do tego, w jakich tłumaczeniach jest specjalistą, co daje większą gwarancję, że dany dokument czy tekst będzie odpowiadał wszelkim wymaganym standardom.

 

Tłumaczenia uwierzytelnione wykonywane są w formie pisemnej, ponieważ muszą być opatrzone stosowną pieczęcią z wszelkimi niezbędnymi informacjami o tłumaczu i jego pozycji na liście tłumaczy przysięgłych. Jeżeli natomiast chcemy przetłumaczyć inne dokumenty prywatne, takie jak: książki, listy czy inne teksty, tłumacz przysięgły nie jest w takich przypadkach konieczny.

Tłumacze przysięgli mogą wykonywać nie tylko tłumaczenia pisemne, ale także ustne, takie, które także wymagają uwierzytelnienia, jak np.:

– przysięga małżeńska w Urzędzie Stanu Cywilnego,

– zawarcie związku małżeńskiego,

– akty notarilane,

– zeznania świadków w Sądzie czy Prokuraturze lub na Policji, które muszą być odebrane bezpośrednio i osobiście stąd obowiązkowe stawiennictwo świadka czy podejrzanego i konieczna obecność tłumacza przysięgłego. Natomiast gdybyśmy chcieli przetłumaczyć zeznania świadków do celów sądowych, nie złożonych w obecności tłumacza przysięgłego, to wówczas tłumaczona jest protokół i transkrypcja z zeznań i wówczas zeznania te powinny być poświadczone.

 

Tłumaczenia zwykłę mogą wykonywać tłumacze nie posiadający statusu tłumacza przysięgłego, których kompetencje w wielu przypadkach nie są mniejsze niż tłumaczy przysięgłych, jednak mają oni często mniejsze doświadczenie w niektórych dziedzinach.  

 

Tłumaczenie zwykłe to podstawowa usługa wykonywana przez tłumacza danego języka, który nie musi posiadać specjalnych uprawnień, które posiadają tłumacze przysięgli. Takie tłumaczenia, jak: tłumaczenia publikacji naukowych, poezji, gier komputerowych, materiałów reklamowych czy stron internetowych, instrukcji obsługi i użytkowania, katalogów czy opisów produktów nie wymagają uwierzytelnienia i mogą być wykonywane przez każdego tłumacza, który posiada kompetencje w tym zakresie czy też specjalizuje się w danej dziedzinie.

 

Jest jeszcze jeden aspekt związany z wyborem czy skorzystać z usług zwykłego tłumacza czy przysięgłego. Zwykłego tłumaczenia może podjąć się każdy, kto posiada dobrą znajomość danego języka i potrafi się nim posługiwać w mowie lub piśmie. Stąd współcześnie, na stronach internetowych jest wiele ofert tłumaczenia tekstów, nie do końca weryfikowalnych, natomiast wybierając tłumacza przysięgłego mamy gwarancję, że jest to profesjonalista. Nie musimy w takiej sytuacji szukać opinii na jego temat czy listów referencyjnych, gdyż taki tłumacz jest poddawany weryfikacji zanim otrzyma uprawnienia tłumacza przysięgłego. Stąd należy zakładać, że tłumacz przysięgły jest osobą o ponadprzeciętnych kwalifikacjach językowych i translatorskich, co daje nam gwarancję otrzymania tłumaczenia na najwyższym poziomie.

 

Tłumacz przysięgły zatwierdza poprawność przekładu pod groźbą odpowiedzialności cywilnej. Pieczęć jest zaświadczeniem, że taki tłumacz osobiście ręczy za poprawność przekładu.

Jeżeli mimo wszystko, klient poniósłby szkodę z powodu popełnionych przez tłumacza błędów, będzie mógł dochodzić roszczeń w formie odszkodowania. 

Tłumacz przysięgły jest w pewnym sensie osobą zaufania publicznego i jeśli dopuszcza się w swoim przekładzie nieprawidłowości, może mu grozić nawet utrata praw do wykonywania zawodu.

Z uwagi także na znaczenie profesjonalnych tłumaczeń tłumaczy przysięgłych, kiedy to na podstawie tłumaczonych dokumentów zleceniodawca, np. w przypadku dokumentacji medycznej czy dokumentów o znaczeniu prawnym, może ponieść poważne szkody, np. uszczerbek na zdrowiu czy przegrać sprawę sądową, stąd tłumacz przysięgły może podlegać większej odpowiedzialności karnej za treść tłumaczenia, w pewnym stopniu porównywalnej z odpowiedzialnością biegłego sądowego.

Przykładem są tutaj rozprawy sądowe oraz przesłuchania świadków – jeden mały błąd może przyczynić się do wydania niekorzystnego wyroku.

Tłumacz, który wypełnia swoje obowiązki niezgodnie z treścią zawartej ustawy oraz obowiązujących przepisów prawa może zostać także ukarany w formie: upomnienia, nagany, kary pieniężnej, zawieszenia, a w skrajnych przypadkach nawet i pozbawieniem tłumacza przysięgłego prawa do wykonywania zawodu.

 

Z punktu widzenia wagi prawnej dokumentów, które tłumacz przysięgły tłumaczy i odpowiedzialności za ich poświadczenie, tłumaczenie takie powinno być szczególnie dokładne i skrupulatne. Od jakości przygotowanego tłumaczenia, zarówno pisemnego, jak i ustnego zależy bowiem czyjeś dobro.

 

Przekład wykonany przez tłumacza przysięgłego jest także bardzo dokładnie opisany. Dokument posiada adnotację odnośnie tego, czy tłumacz wzorował się na tekście oryginalnym czy na jego kopii. Jeżeli dany fragment tekstu jest nieczytelny, tłumacz powinien to zaznaczyć. Tłumacz przysięgły dokonuje przekładu każdej części danego tekstu, w tym również stempli czy pieczęci. Jeśli w tekście źródłowym pojawiają się fragmenty w innym języku, wówczas nie są one tłumaczone, ale muszą zostać opisane przez tłumacza. Zatem tłumacz przysięgły zwraca uwagę na wszystkie autentyczne elementy i fragmenty danego tekstu czy dokumentu, tak aby można było w przyszłości zweryfikować jego autentyczność oraz wiarygodność, a także wierność przekładu.

 

Tłumaczenia uwierzytelnione przez tłumacza przysięgłego różnią się od tłumaczeń nie uwierzytelnionych również stawką. Stawka za tłumaczenie zlecane przez instytucję publiczną czy organ, taki jak Policja, Sąd czy Prokuratura jest ustalona zgodnie z odpowiednim rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości. Natomiast tłumaczenia na zlecenie komercyjne podlega zasadom rynkowym i jest możliwość negocjacji stawki. Niemniej jednak wyższa stawka za tłumaczenia tłumaczy przysięgłych wynika z większej odpowiedzialności tłumacza za wykonywaną pracę oraz wyższych wymagań formalnych, konieczności zdobycia większych kwalifikacji. Tłumaczenie uwierzytelnione, zwane też poświadczonym jest, jak już wspomniano, wykonywane przez tłumacza, który zdał egzamin na tłumacza przysięgłego. Egzaminy dla kandydatów na tłumaczy przysięgłych odbywają się w Ministerstwie Sprawiedliwości przy obecności specjalnej komisji, składają się z części pisemnej i ustnej, zatem kandydat jest weryfikowany zarówno w zakresie kompetencji z tłumaczeń ustnych i pisemnych. Egzaminy są trudne i zdawalność wynosi zaledwie 5 %, a zatem wymagania są wysokie, stąd stawki za tłumaczenia poświadczone są wyższe niż stawki przeciętne na rynku za tłumaczenia zwykłe.