Zdobycie uprawnień tłumacza przysięgłego to kolejny krok dla wielu absolwentów filologii. Otwiera nowe ścieżki kariery i umożliwia przekład oficjalnych dokumentów. Wiedza, jak wygląda egzamin na tłumacza przysięgłego, pomaga lepiej się do niego przygotować.

Tłumacz przysięgły ma więcej obowiązków niż tłumacz zwykły. Jego praca wiąże się z dużą odpowiedzialnością, ponieważ tłumaczenia uwierzytelnione są wykorzystywane w sprawach urzędowych i sądowych. Aby zdobyć ten tytuł, kandydat musi przejść wymagający egzamin, który sprawdza umiejętności językowe i znajomość terminologii prawniczej. 

Kto może zdać egzamin na tłumacza przysięgłego?

Do egzaminu na tłumacza przysięgłego może przystąpić osoba z wyższym wykształceniem, która ma obywatelstwo polskie lub dowolnego kraju Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej i Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu.

Kandydat na tłumacza przysięgłego przystępujący do egzaminu nie może być karany za przestępstwo umyślne, skarbowe lub przeciwko bezpieczeństwu obrotu gospodarczego. Powinien znać doskonale język polski i mieć pełną zdolność do czynności prawnych.

Nie trzeba kończyć studiów filologicznych ani wykazać się certyfikatami językowymi, żeby przystąpić do egzaminu. Należy jednak znać język obcy na poziomie C1/C2. Ze względu na duży stopień trudności wiele osób zapisuje się na studia podyplomowe lub kursy przygotowawcze, żeby jak najlepiej przygotować się przed wielkim dniem.

Egzamin na tłumacza przysięgłego – czego można się spodziewać?

Egzamin na tłumacza przysięgłego języka włoskiego (i innych języków) składa się z dwóch części: pisemnej i ustnej. Aby do niego przystąpić, trzeba złożyć pisemny wniosek do Ministerstwa Sprawiedliwości o wyznaczenie terminu i uiścić opłatę w wysokości 800 zł.

Sesje egzaminacyjne odbywają się w Warszawie co kilka miesięcy (w przypadku popularnych języków) lub raz w roku (w przypadku mało popularnych języków).

Część pisemna egzaminu na tłumacza przysięgłego

Część pisemna trwa 4 godziny. Weryfikuje umiejętności tłumaczeniowe (stronę merytoryczną, terminologiczną i formalną) i językowe (interpunkcję, ortografię, gramatykę, leksykę i stylistykę). Obejmuje przekład czterech tekstów:

• dwóch tekstów z języka obcego na język polski,
• dwóch tekstów z języka polskiego na język obcy.

Dwa z nich są pismami sądowymi, urzędowymi lub tekstami prawniczymi. Zadania sprawdzają znajomość terminologii specjalistycznej.

W części pisemnej można uzyskać 200 punktów, czyli 50 punktów za każdy tekst. 25 punktów jest przydzielane za umiejętności tłumaczeniowe i 25 punktów za umiejętności językowe. Żeby zdać, trzeba zdobyć co najmniej 150 punktów (75%).

Należy uważać, żeby nie popełnić tzw. błędu krytycznego, który istotnie narusza sens tekstu źródłowego. Taka pomyłka może obniżyć punktację nawet o 10 punktów.

Egzamin na tłumacza pisze się… odręcznie na kartce papieru. Nie należy podpisywać jej imieniem i nazwiskiem. Praca jest kodowana w podobny sposób jak matury.

Część ustna na egzamin na tłumacza przysięgłego

Po części pisemnej przyszli tłumacze przysięgli przystępują do części ustnej. Nie odbywa się ona tego samego dnia. Jej data jest podawana nie wcześniej niż 7 dni po zdaniu pierwszego egzaminu.

Część ustna składa się z:

• tłumaczenia a vista dwóch tekstów z języka obcego na język polski oraz 
• tłumaczenia konsekutywnego wypowiedzi egzaminatora na język obcy.

Jeden z tekstów do tłumaczenia a vista zawsze jest tekstem prawniczym. Zazwyczaj pojawiają się pisma urzędowe lub akty notarialne. Na zapoznanie się z ich treścią egzaminatorzy dają jedynie dwie minuty. Zanim zdający zacznie wykonywać zadanie, nakreślają tematykę tekstu.

W przypadku tłumaczenia konsekutywnego egzaminator odczytuje dwa teksty w języku polskim. Jeden z nich jest pismem sądowym, urzędowym lub tekstem prawniczym. Zdający wykonuje przekład ustny na język obcy w zaplanowanych przerwach.

Tłumaczenie ustne odbywa się przed mikrofonem. Wypowiedź jest nagrywana do oceny. Można zdobyć maksymalnie 200 punktów. Wynik pozytywny zaczyna się od 150 punktów.

Czy trudno zdać egzamin na tłumacza przysięgłego?

Egzamin na tłumacza przysięgłego języka włoskiego i innych języków obcych jest powszechnie uznawany za trudny. 

Wynika to z konieczności wykazania się:

• wysokim poziomem znajomości języka obcego i języka polskiego,
• znajomością specjalistycznej terminologii z różnych dziedzin,
• umiejętnością wiernego tłumaczenia tekstów o wysokim stopniu trudności,
• zdolnością do szybkiego przetwarzania informacji w stresujących warunkach.

Zdawalność egzaminu na tłumacza przysięgłego jest dość niska. Zaledwie 20-30% kandydatów otrzymuje wynik pozytywny. Aby zwiększyć swoją szansę, warto dobrze zaplanować ścieżkę kariery: skończyć odpowiednie studia podyplomowe, zapisać się na kursy przygotowawcze, uczyć się samodzielnie i skontaktować się z czynnym tłumaczem przysięgłym.

Zdałam pomyślnie egzamin na tłumacza przysięgłego w 2016 roku. Zachęcam do kontaktu, jeśli chcą Państwo dowiedzieć się więcej o pracy nad przekładem uwierzytelnionym.